Szukaj na tym blogu

poniedziałek, 23 grudnia 2013

ŚWIĄTECZNIE (I... PRZEDSZKOLNIE)


WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA 
I SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU!

Tym razem kilka zdjęć z tego miłego, adwentowego i karnawałowego okresu. Zabawy karnawałowe może trochę nietypowo, bo w wykonaniu... dzieci, głównie z przedszkola kolejowego (lata 60.).

 

Przedszkolne jasełka, z choinką (drapakiem) w tle.
Kostium to super sprawa, w przeciwieństwie 
do wiecznie opadających (PRL-owskich) rajstop...



Pełne dystynkcji karnawałowo przebrane przedszkolaki przy stole.
Zwróćcie uwagę na krzesło (z prawej) - stylizowane na ludowo, 
jak to było wówczas w modzie. Meble tego typu produkowała toruńska Spółdzielnia Rzut.


Maluchy ze swoją Panią.
W tle bajkowa dekoracja ścienna. (Kto był jej autorem, wykonawcą?)


Pełna gala kostiumów, wykonywanych wówczas przez mamy, babcie, ciocie, zwykle z krepy i tego, co było "pod ręką". Tu w przedszkolu...


...a także w Dzielnicowym Domu Kultury.



sobota, 21 grudnia 2013

I PRZED BROWAREM POMORSKIM

Tym razem kilka słów / zdjęć o tym, co działo się przed miejscowym browarem. A było to miejsce w Podgórzu centralne, eksponowane, gdzie odbywały się różne uroczystości, pochody i manifestacje, procesje itd. Na rynkowym placu znajdował się - wspomniany wcześniej - pomnik niemieckiego wojaka.
 

Gen. Haller zamiast feldmarszałka Hindenburga, król Zygmunt III w miejscu niemieckiego wojaka – tak potoczyły się losy niektórych pomników - Torunia i Podgórza. Po okresie zaborów odwieczna tradycja upamiętniania ważnych wydarzeń, znaczących postaci, stawiania monumentów o wymowie religijnej, wraz z powrotem do niepodległej RP nabrała charakteru narodowego. 
Swego rodzaju pragmatyzm polskich podgórzan ukazuje historia tegoż pomnika niemieckiego wojaka (1915-1920) przed Browarem Pomorskim. Chronowski zwrócił się do rady miejskiej z prośbą o zgodę na przekształcenie go na... monument Zygmunta III Wazy. Króla, który nadał Podgórzowi prawa miejskie. Na starym cokole miał znaleźć się nowy bohater.
 
Jednak historia potoczyła się inaczej. Wojaka zdjęto z postumentu, ale posąg króla na zwolnionym przezeń cokole nie stanął. Z pozyskanego surowca odlano natomiast... płytę z popiersiem Józefa Piłsudskiego, ulokowaną na fasadzie ratusza. Taki chichot historii...


 Poświęcenie sztandaru podgórskiego bractwa strzeleckiego. W tle fasada Browaru z napisem. (Słowo Pomorskie, 13.07.1929, Dodatek Nadzwyczajny na Powszechną Wystawę Krajową w Poznaniu)

Najcenniejsze i najciekawsze są zdjęcia "z akcją", z wydarzeń, jak w tym przypadku. To procesja Bożego Ciała na Rynku. W tle gmach browaru.


A tu ta sama procesja zwrócona ku ołtarzowi ulokowanemu przy kamienicy naprzeciwko browaru.

Przygotowania do jakiejś uroczystości.

Kilka kolejnych kadrów dotyczy Ochotniczej Straży Pożarnej w Podgórzu. Defilada z okazji 50-lecia OSP (1936 r.). W tle budynek browaru, z prawej Dom Polski.



Wóz bojowy OSP przed gmachem browaru.


Dalej kilka ciekawych informacji na temat strażaków i samarytanek (tj. kobiet-strażaczek), z pisma Strażak Pomorski (1927, nr 3; 1928, nr 4-5; 1935, nr 3; 1939, nr 7).


DZIESIĘCIORO PRZYKAZAŃ PRAWEGO STRAŻAKA (SKRÓT)
1.  Nie wyobrażaj sobie, że samo przywdzianie munduru strażackiego czyni cię już strażakiem, albowiem jeśli paradujesz w mundurze, a zaniedbujesz swoich obowiązków, jesteś jako wilk w owczej skórze.
2.  Bądź zawsze trzeźwy. Trzeźwość jest podstawą wszystkich cnót, jakie prawego strażaka zdobić powinny.
3.  Bądź czujny - czujny jak kogut w nocy, jak orzeł w dzień. Zawsze gotów bądź na ratunek. Śpij jak zając, a bądź mężny jak lew.
4. Bądź odważny, ale i rozważny. Nie narażaj życia i zdrowia tam, gdzie osiągnąć się nic nie da, lub gdzie oczywiste niebezpieczeństwo życiu zagraża. Nie czyń brawury, dla popisu, lecz wszystko czyń co każe obowiązek, co każą przełożeni, co wymaga dobrego dzieła, któremu służysz.
5. Będziesz posłuszny przełożonym swoim. Strażak to żołnierz armii dobrego dzieła i jak żołnierz winien w rzeczach służby wyrzec się własnej woli.
6. Przestrzegaj porządku. Przysłowie głos: "Porządek jest duszą świata". Bez porządku ani państwo, ani dom ostać się nie może.
7. Bądź dumny z tego, że należysz do towarzystwa pożarniczego, że należysz do niezliczonej rzeszy bojowników walczących pod sztandarem najczystszej miłości bliźniego.
8. Będziesz towarzyszem dobrym. Przepiękne hasło strażackie: "Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego" uczy, jakiego rodzaju ma być koleżeństwo w drużynach strażackich.
9. Będziesz spełniał obowiązki swoje z ochotą. Jesteś ochotnikiem, więc nie czyń jak najemnik, który rad wykręca się od roboty.
10. Będziesz się starał o zabezpieczenie losu swojej rodziny na wypadek twojej śmierci lub kalectwa.
(Na podstawie Strażaka z 1901 r.)

wtorek, 17 grudnia 2013

BROWAR POMORSKI JÓZEFA CHRONOWSKIEGO

Po powrocie Torunia do Macierzy w 1920 roku patriotyzm wyrażał się także w działalności produkcyjnej, handlowej, usługowej - POLSKIEJ. Nawet produkcja piwa mogła być uznana za… czyn patriotyczny, jak w przypadku Józefa Chronowskiego, który ze Stanów Zjednoczonych przyjechał do Polski, aby polonizować miejscowy przemysł. Wykupił niemiecki browar w Podgórzu, nazwał go Browar Pomorski. Specjalnością były marki: Śmietanka Pomorska, Karamel Pomorski, Koźlak.
O podgórskim browarze tak pisano w Księdze pamiątkowej Dziesięciolecia Pomorza (Toruń 1930): 
W 1922 r. nabył p. Chronowski Browar Pomorski od właściciela p. E. Thomsa, natychmiast biorąc się energicznie do pracy nad ulepszeniami, zastosowując wszelkie możliwe nowe urządzenia. Prawie w każdym roku od czasu objęcia browaru buduje p. Chronowski, starając się zawsze o powiększenie i sprawne funkcjonowanie swego przedsiębiorstwa, mając zaś kilkunastoletnie doświadczenie w tej gałęzi przemysłu, cennemi swemi uwagami i radami wprowadza w zachwyt swoich pracowników.



To chyba najbardziej znany widok gmachu Browaru Pomorskiego (na wprost), z okresu 20-lecia międzywojennego.

I ten trochę mniej znany, z wyeksponowanym pomnikiem niemieckiego wojaka (o którym szerzej w kolejnym poście). Na pocztówce nadruk z nazwą ulicy - wówczas Marktstrasse (Rynkowa).

Znane ujęcie z szerokim widokiem obecnej ulicy Poznańskiej...
...i mniej znane - czy to rozbudowa podgórskiego browaru? 
Szczegóły stroju uwiecznionych tu podgórzan sugerują, że to zapewne lata 10. XX w. (?).

Komin browaru stanowił nieodłączny element panoramy Podgórza...
...widoczny i rozpoznawalny z daleka.

Szefostwo we wnętrzu nowoczesnej hali produkcyjnej.

Firmowy samochód z reklamą Śmietanki Pomorskiej na burcie.


Podczas poszukiwań różnych w internecie udało się znaleźć i takie podgórskie pamiątki związane z Browarem Pomorskim, tzw. porcelanki, tj. ceramiczne korki-zamknięcia piwnych butelek.

A jeszcze ciekawsze jest zdjęcie firmowego otwieracza butelek kapslowanych.

Jedna ze znanych reklam sławnej Śmietanki Pomorskiej...
...i firmowe druki Browaru Chronowskiego.


W styczniu 1945 roku, wskutek wybuchu pociągu z amunicją (z niewyjaśnionych  do tej pory przyczyn), ta część dawnej pierzei rynkowej Podgórza zmieniła się nie do poznania. Zniszczony został gmach Browaru Pomorskiego i pobliskie domy, ucierpiał nawet budynek klasztorny. Zginęli ludzie.

W miejscu największego w Podgórzu przedsiębiorstwa, znanego nie tylko na Pomorzu, w latach 50. XX w. pobudowano Dzielnicowy Dom Kultury (obecnie Dom Muz), utworzono skwer.

Oto fragment skweru, nazywanego też parkiem, w latach 60. XX w. Z typowym dla okresu PRL-u betonowym kwietnikiem, w którym więcej betonu niż zieleni.