ULICE I ICH NAZWY

Zmieniały się - zarówno same ulice, jak i ich nazwy. Nie zawsze musiały to być przyczyny historyczno-narodowe (utrata/odzyskanie niepodległości). Wystarczyły tak prozaiczne, jak przyłączenie Podgórza do Torunia. Wówczas okazało się, że niektóre nazwy ulic w obu miastach dublują się. Konieczna była ich zmiana. Oczywiście nazw ulic podgórskich - Toruń pozostał przy swoim.

Spis ulic z Księgi adresowej miastaTorunia wraz z Podgórzem i powiatem Toruń-Wieś, Toruń 1923 podaje ówczesne nazwy. Z niektórymi mam kłopot - może ktoś podpowie jak nazywają się dziś?

NAZWY Z 1923 ROKU I WSPÓŁCZESNE

Dąbrowskiego = Wyrzyska

Główna = Poznańska

Gniewkowskie Przedmieście = ? (Gniewkowska?)

Kościuszkowska (tj. Kościuszki, później Napoleona) = Idzikowskiego

Mickiewicza = Paderewskiego

Młynna = Młyńska

Na Strzelnicy = ?

Okólna = Inowrocławska

Parkowa (d. Magistratstrasse) =b.z.

Pokątna = b.z.

Pod Strzelnicą = ?

Średnia = Środkowa

Tartaczna = ?

Urzędnicza = b.z.

Wiślana = b.z. 

No i trzeba byłoby dodać późniejsze nazwy, acz jeszcze z okresu 20-lecia międzywojennego:

Hallera = b.z. (choć w okresie PRL-u = ul. Marchlewskiego)

Napoleona = Idzikowskiego 

Piaski = Poznańska

Pierackiego = Parkowa

Pułaskiego (d. Rynkowa) = Poznańska

Rynek/Rynkowa = Poznańska

Żwirki i Wigury = Idzikowskiego

W okresie II wojny światowej władze okupacyjne wprowadziły następujące nazwy:

Akazienweg - Akacjowa

Bauernweg - Łączna

Ernst-vom-Rathstrasse - Podgórska

Grünstrasse - Strzałowa

Heinrich von Plauenstrasse - Hallera

Hermann von Salzastrasse - Armii Ludowej

Hintergasse - Środkowa

Hohensalzaerstrasse - Inowrocławska

Kirchhofweg - Łączna

Kniprodestrasse - Kniaziewicza

Mühlegasse - Młyńska

Posenerstrasse - Poznańska

Preussenstrasse - Idzikowskiego

Scharnhorststrasse - Armii Ludowej

Schlüsselmülerweg - Kluczyki

Schulweg - Woyczyńskiego

Seitengasse - Urzędnicza

Südring - Okólna

Südring - Parkowa

Ulrich von Jungingenstrasse - Drzymały

Winkelgasse- Pokatna

Wirsiterstrasse - Wyrzyska

To widok głównej ulicy Podgórza, od rynkowego placu w stronę kościoła, z Domem Polskim na pierwszym planie (z lewej).

Dwa widoki Magistratstrasse, czyli dzisiejszej ul. Parkowej. Przed wybudowaniem ratusza (1907 r.) przy tej ulicy była siedziba magistratu.

Mało kto (pamięta) wie, że przez krótki czas w okresie 20-lecia międzywojennego ulicę tę nazwano imieniem Bronisława Pierackiego, polityka, ministra, zastrzelonego w 1934 roku. Jego śmierć miała wpływ na podjęcie decyzji o utworzeniu obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej. 

Ulice jego imienia były w Warszawie i... Podgórzu.

Rynek był centralnym punktem miasta, także w kategoriach handlowych.

Wspominana zmiana nazw podgórskich ulic została urzędowo uwieczniona w stosownych zapisach władz Torunia. Tu przywołujemy dokument wydany z dość prozaicznego, acz ważnego powodu - sprzątania ulic (Ogłoszenia Zarządu Miejskiego w Toruniu, VI 1938.

Tu dygresja o sprzątaniu ulic w Toruniu. Zakłada Oczyszczania działał stosownie do kategorii ulic, a wyróżniano następujące:

kat. I – 17 ulic Śródmieścia, czyszczenie gruntowne codziennie rano, doczyszczane 4-5 razy dziennie,

kat. II – 44 ulice bliskiego otoczenia Śródmieścia i główne arterie Bydgoskiego, czyszczone i doczyszczane tylko raz,

kat. III – boczne ulice brukowane, głównie na Bydgoskim, zamiatane tylko raz, bez doczyszczania,

kat. IV – nie brukowane ulice przedmieść: Chełmińskiego, Jakubskiego, Mokrego.

Do przechowywania sprzętu czyścicieli ulic służyły... słupy ogłoszeniowe (wnętrze zamykane drzwiczkami). Miasto dysponowało polewaczką, a niebawem rozpoczęto wymianę taboru konnego na mechaniczny i zakupiono (1929): 2 wozy kombinowane - do zamiatania ulic, polewania i z sikawką pożarną, 2 wozy do wywożenia śmieci domowych, 2 do wywożenia śmieci ulicznych.

Toruński Zakład Oczyszczania miewał jednak problemy ze skutecznością, szczególnie w odniesieniu do... psich kup, którą to plagę regularnie punktowano w prasie. Przepisy wymagały, aby obroża psa miała tabliczkę z danymi właściciela lub znaczek podatkowy, pod karą grzywny do 150 zł lub aresztu. Mało kto tym się przejmował... Walka z „psimi pamiątkami” w Toruniu to odrębny temat. Zresztą wciąż dość aktualny...

Drewniany dom na rogu uli Hallera i Poznańskiej (jeszcze stoi...) - z tabliczką z nazwą ulicy. W okresie PRL-u gen. Józefa Hallera zamieniono na rewolucjonistę Juliana Marchlewskiego.

Na planie zapewne z lat krótko po 1945 roku wciąż figurują nazwy ulic: Napoleona i gen. Dreszera. Dziś to ulice: Armii Ludowej i Idzikowskiego oraz Pstrowskiego. Czy znamy patronów ulic naszego Podgórza? Młodzi pewnie niekoniecznie wiedzą, kim był Wincenty Pstrowski? Górnik-stachanowiec, czyli po polsku przodownik pracy, w PRL-u stawiany za wzór zaangażowanego ideowo robotnika. A Ludwik Idzikowski? Major Wojska Polskiego, zamierzał po raz pierwszy przelecieć nad Atlantykiem w kierunku zachodnim, przeciwnym do kierunku wiatrów. Zginął podczas lotu, w 1929 roku.

Dygresja dotycząca tego planu miasta - ciekawa adnotacja, iż "ostatnio ul. Warszawską przemianowano na ul. Kosynierów Gdyńskich", pozwala na jego datowanie.